LİBYA'NIN SERVETİ YENİDEN DAĞITIM PROJESİ

Bu makale GlobalResearch.ca sitesinde yer alan Who Was Muammar Qaddafi? Libya's Wealth Redistribution Project adlı makalenin çevirisidir. Makalenin orjinalindeki Cynthia McKinney'e ait önsöz çeviriye dahil edilmemiştir. Makale aslında üç bölümlük bir dizinin son yazısıdır. Çeviri için site yönetiminden izin alınmıştır.

 

 

MUAMMER KADDAFİ KİMDİ?

LİBYA'NIN SERVETİ YENİDEN DAĞITIM PROJESİ

yazan:  Mahdi Darius Nazemroaya

Albay Muammer Kaddafi, dünyanın dört bir yanındaki pek çok farklı kişi için pek çok şeyi sembolize eder. İster sevin ister nefret edin, bu liderin yönetimi altındayken Libya, dünya üzerindeki en fakir ülkelerden birinden, Afrika'daki en yüksek yaşam standartlarına sahip ülkeye dönüştü. Profesör Henri Habib'in sözleriyle:

"Birleşmiş Milletler 24 Aralık 1951'de Libya'nın bağımsızlığını tanıdığında, Libya dünyanın en fakir ve geri kalmış ülkelerinden biriydi. O sıradaki nüfusu 1,5 milyondan fazla değildi. Halkın %90'dan fazlası cahildi ve hiçbir siyasi tecrübesi veya bilgisi yoktu. Hiç üniversitesi yoktu; ve bağımsızlığından sadece yedi yıl önce az sayıda lise açılmıştı. [1]"

Kaddafi'in birçok büyük planı vardı. Afrika ve Latin Amerika'yı korumak için Güney Atlantik Antlaşması  Organizasyonu'nu kurmak istiyordu. İslam ülkeleri için altın dinar standardını savunuyordu. Planlarının çoğu Pan-Afrikanizm içerikliydi. Buna, Birleşik Afrika Devletleri'nin kurulması da dahildi.

 Kaddafi'nin Pan-Afrikanizm Projeleri

Albay Muammer Kaddafi, Sahra Çölü'nü dönüştürmek ve çölleşmeyi tersine çevirmek düşündüğü muazzam projenin dahilinde, "İnsan Yapımı En Büyük Nehir"in inşasını başlattı. İnsan Yapımı Büyük Nehir, özel sulama projesiyle Afrika'nın başka yerlerindeki tarımı da desteklemeyi amaçlıyordu. Bu proje, NATO'nun askeri hedefi oldu. Herhangi bir sebep olmaksızın, NATO bombardımanları "İnsan Yapımı Büyük Nehir"i yıkmaya çalıştı.

Kaddafi ayrıca bağımsız pan-Afrikalı finans kurumlarını öngörmüştü. Libya Yatırım Makamı ve Libya Dış Bankası, bu kurumların kuruluşunda önemli roller üstendi. Kaddafi, Afrika'nın dış güçlere bağımlılığını azaltmak için, Libya Yatırım Makamı ve Libya Dış Bankası aracılığıyla Afrika'nın ilk uydu ağı olan Afrika Bölgesel Uydu İletişim Kurumu'nu (RASCOM) kurmaya çalıştı.  [2]

En büyük başarısı, Afrika Birleşik Devletleri olacaktı. Bu milletler üstü kuruluş, Afrika Yatırım Bankası, Afrika Para Fonu, ve Afrika Merkez Bankası ile tesis edilecekti. Avrupa Birliği, Amerika Birleşik Devletleri, Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası, bu kurumlara düşmanca bakıyordu.

Kaddafi'nin Serveti Yeniden Dağıtma Projesi

Kaddafi'nin, Libya içinde serveti yeniden dağıtma projesi vardı.  ABD, ABD Kongresi'ne sunulan bir rapor dolayısıyla Kongre de bunu biliyordu. 18 Şubat 2011 tarihli bir raporda şöyle denmektedir:

"Mart 2008'de Albay Kaddafi, çoğu hükümet dairesini feshederek, devletin petrol gelirlerini vatandaşlara aylık olarak, vatandaşların şahsen, kooperatif kurarak ve yerel komiteler üzerinden alabileceği şekilde dağıtacağı bir Servet Dağıtım Programı kuracağını açıkladı. Ordu, dış ilişkiler, güvenlik ve petrol üretimi devletin sorumluğunda kalacak, diğer organlar lağvedilecekti. 2009 başında Libya Halk Kongresi bu konudaki çeşitli teklifleri değerlendirerek, uygulamanın ertelenmesi için oy verdi." [3]

Kaddafi, bütün Libya halkının ülkenin servetine doğrudan erişebilmesini istiyordu. Ayrıca, Libya devleti içinde iyice kökleşmiş olan yozlaşmanın da farkındaydı. İlerici adımlar atarak Libya'da bir siyasal anarşi modeline geçmek istemesinin sebeplerinden biri de buydu.

Öte yandan, ABD, AB ve Libya içindeki yozlaşmış yetkililer, yeni bir anarşist siyasi sistem öneren Serveti Yeniden Dağıtım Projesi'ni büyük bir tehdit olarak görüyordu. Reformlar, başarılı oldukları takdirde dünyanın pek çok yerindeki halk arasında huzursuzluk yaratabilirdi. Ülke içinde pek çok Libyalı yetkili bu projenin ertelenmesine uğraşıyordu. Kaddafi'yi ve projelerini durdurmak için dış güçlerin müdahalesini isteyecek kadar ileri gittiler.

Mahmut Cibril Neden Ulusal Geçiş Konseyi'ne Katıldı

Bu projeye şiddetle karşı çıkan ve korkuyla seyredenler arasında Mahmut Cibril de vardı. Cibril'e bulunduğu makam Saif El-Islam Kaddafi tarafından verilmişti. ABD ve AB'den gelen yoğun müdahale ve tavsiyeler sonrasında, Seyfülislam, Cibril'i, Libya pazarını açacak neo-liberal ekonomik reform dalgasını uygulaması için seçmişti.

Cibril, Libya Arap Cemahiriyesi'nde iki kurumun başına getirildi: Libya Ulusal Planlama Konseyi ve Libya İktisadi Kalkınma Kurulu. Libya İktisadi Kalkınma Kurulu normal bir bakanlıkken, Cibril'in Libya Ulusal Planlama Konseyi'ndeki görevi ona Libya Halk Komitesi Genel Sekreteri'nden (başbakanın mevkisine denk) daha üst bir mevki veriyordu. Cibril, Libya'da özelleştirme ve fakirliğin kapılarını açan aktörlerden biri oldu.

Libya'daki çatışmalar patlak vermeden altı ay kadar önce, Mahmut Cibril Bernard-Henri Levy'le Avustralya'da buluşarak Ulusal Geçiş Konseyi'ni kurmayı ve Albay Kaddafi'yi devirmeyi konuştu [4].  Kaddafi'nin Serveti Yeniden Dağıtma Projesi'ni "delilik" olarak tanımladı [5]. Cibril, halkın kendi kendini yönetemeyeceğine, bir ülkenin kaderini ve servetini her zaman için seçkin bir grubun kontrol etmesi gerektiğine inanıyordu. Cibril, Libya devletini küçültmek, kamu sektörünün büyük bir kısmını işten çıkartmak, buna karşılık hükümet düzenlemelerini artırmak istiyordu. Ayrıca sürekli, Singapur'un neo-liberal devletlere mükemmel bir örnek olduğunu söylüyordu. Sık sık ziyaret ettiği Singapur'a gittiğinde büyük ihtimalle Bernard-Henri Levy'yle görüşüyordu.

Bingazi'de sorunlar çıktığında Mahmut Cibril derhal Mısır, Kahire'ye gitti.  Meslektaşlarına, kısa süre içinde Trablusgarp'a döneceğini söylüyordu; ama dönmeye hiç niyeti yoktu. Aslında, Kahire'ye, Suriye Ulusal Konseyi üyeleriyle ve Levy'yle buluşmaya gitmişti. Ulusal Geçiş Konseyi'nin, Suriye Ulusal Konseyi'ni Suriye'nin yasal hükümeti olarak kabul etmesinin sebeplerinden biri de budur.

Ölülere Acımayın, Yaşayanlara Acıyın

Muammer Kaddafi öldü.

Memleketi Sirte'de öldürüldü.

Son ana kadar, söylediği gibi savaşmaya devam etti.

Onu mahkemeye çıkaracağına yemin eden Ulusal Geçiş Konseyi, onu öldürttü.

Kendisini döven, arkadan tecavüz eden, alay eden ve en sonunda öldüren adamlara bile, İslam'ın tutsaklara nasıl davranılacağına ilişkin emirlerine uymadıklarını hatırlattı. NATO tüm bu olayda merkezi bir rol üstlendi ve her şeyi gözledi.

Cinayet sistematikti; çünkü Kaddafi'nin ardından oğlu ve çok sayıda diğer Libya liderleri de öldürüldü.

Albay Kadaafi'nin öldürülmesi Libta için tarihi bir dönüm noktasıdır. Libya'da bir çağ bitti, yeni bir çağ başlıyor.

Libya, Ulusal Geçiş Konseyi'nin söylediği gibi yeni bir cennet olmayacak. Pek çok açıdan, hayatta kalanlar, Mahmut Cibril, Ali Tarhuni ve Süleyman Boçügür gibi adamlar yüzünden ölenlere gıpta edecek.

Mahmut Cibril sadece bir fırsatçıdır. Merhum Kaddafi'nin hükümetinde görev almaktan gocunmamıştı. İnsan hakları ya da demokrasi eksikliği gibi sebeplerden dolayı hiç şikayet etmedi. Albay Kaddafi'nin vahşice öldürülmesinden birkaç gün öncesine kadar Ulusal Geçiş Konseyi'nin başbakanıydı. Cibril'in, Kaddafi'ye karşı komplo kurup Geçiş Konseyi'nin oluşturulmasına yardım etmesinin sebeplerinin başında, Kaddafi'nin Serveti Yeniden Dağıtım Projesine karşı muhalefeti ve seçkinci yaklaşımı geliyordu.

Bu eski rejim yetkilisi, İran Körfezi'ndeki Arap diktatörleri açıkça desteklediği halde, halkının gerçek bir temsilcisi olabilir mi? Peki ya, daha Geçiş Konseyi'nde henüz yönetimle ilgili bir göreve bile gelmeden önce NATO üyesi ülkelerle petrol anlaşmaları yapan meslektaşları?

---------------------------------------

Bu makalenin yazarı Mahdi Darius Nazemroaya, sosyolog ve Montreal'daki Küreselleşme Araştırmaları Merkezi'nde (CRG) araştırmacıdır. Uzmanlık alanı Orta Doğu ve Orta Asya'dır. ABD'de çeşitli kanallarda yayınlanan Flashpoints programının özel muhabiri olarak iki aydan uzun süre Libya'da bulunmuştur. Şu anda Berkeley, Kaliforniya'da bulunan Nazemroaya, bu makaleleri, Cumartesi günleri Los Angeles, Kaliforniya'dan yayın yapan KPFK istasyonunda yayınlanan, Cynthia McKinney'in hazırladığı tartışma programına paralel olarak yayınlamaktadır.

---------------------------------------

Notlar:

[1] Henri Pierre Habib, Politics and Government of Revolutionary Libya (Montmagny, Québec: Le Cercle de Livre de France Ltée, 1975), sf.1.

[2] Afrika Bölgesel Uydu İletişim Kurumu, "Pan Afrika Uydusu'nun Fırlatılması,"26 Temmuz 2010: <http://www.rascom.org/info_detail2.php?langue_id=2&info_id=120&id_sr=0&id_r=32&id_gr=3>

[3] Christopher M. Blanchard and James Zanotti, “Libya: Background and U.S. Relations,” Congressional Research Service, 18 Şubat, 2011, sf.22.

[4] Mahmut Cibril'in çalışma arkadaşlarıyla Libya'da ve Libya dışında yapılan özel görüşmeler.

[5] Libya Arap Cemahiriyesi İktisadi Kalkınma Kurulu'nun özel belgeleri.

İNGİLTERE'DEKİ İSYANLAR: EŞKİYALIK, YAĞMA, KANUNSUZLUK... HAKİM SINIFIN YAPTIĞI

Bu yazı, Global Research sitesinde yer alan, Finian Cunningham imzalı  Britain’s Riots: Thuggery, Looting, Lawlessness… By the Ruling Class adlı makalenin çevirisidir. Çeviri için site yönetiminden izin alınmıştır. 

Başkent Londra da dahil olmak üzere, İngiltere'nin çeşitli şehirlerinde baş gösteren kundaklama, isyan ve yağma yangınının ardından, polisin büyük çaplı bir seferberlik ilan etmesiyle birlikte düzen yeniden tesis edilir gibi oldu.

Şimdi sıra, bu kargaşaya katılan insanların izinin sürülmesine ve dava edilmesine geldi. Muhafazakar Başbakan, İngiliz toplumunda zarar ve tahribata yol açanlara karşı yürütülen "karşı saldırının" liderliğini yapıyor.

Olaylar, bütün siyasi parti ileri gelenlerini, polisi ve ana akım medyayı bariz şekilde şoke etti. Ama asıl, sokaktaki kargaşa ve şiddet için yapılan dar görüşlü ve inanılmaz derecede bayağı açıklamaların şoke edici olması gerekir.

Rahat televizyon stüdyolarındaki uzmanlar, ahlaksızlık, suç, yetersiz aileler, çete kültürü gibi konularda boş boş ahkam keserken, tabir-i caizse arka planda, bu toplumsal çözülmenin sebepleri, açık bir şekilde ekranda uçuşup duruyor. Ancak, bu baskın işaretler, uzmanlar ve aynı kafadaki politikacıların zihin radarından kaçıyor.

Kapitalist ekonomik sistemin dünya çapında eridiği gerçeği, ana akım medyada yer almıyor bile. İşçi, Muhafazakar ya da Liberal olsun, ana akım siyasi partilerin hızlandırdığı ve yaltaklandığı, bütün İngiltere'de sosyal yıkımlara yol açarken şirket ve finans sektörü ileri gelenlerinin ekonomik kaynakları talan ettiği bir sistem bu. Bu yasallaşmış yağma sistemi on yıllardır süregidiyor; ama hiç şüphesiz, telaşlı ve dinamik atılımı, Cameron'ın muhafazakar selefi Margaret Thatcher tarafından 1980'li yıllarda gerçekleşti. İşçi Partisi'nden Tony Blair ve Gordon Brown da aynı dinamiğin tedarikçisiydi sadece.

Bugünkü İngiltere'ye baktığımızda, Kar Marx'ın ne kadar haklı olduğunu görüyoruz: "Servetin bir sosyal kutupta birikmesi, diğer kutupta sefalet ve aşırı çalışmanın biriktiğine işaret eder." Bu, günümüz İngiltere'sindeki, Amerika'daki ve Avrupa'daki kapitalizmin karakteristik özelliğidir.

Bütün diğer problemler, sorun kaynağı olarak ancak ikinci plandadır. Suç, ırkçı polis, düzensizlik, düzeni koruyacak polis bütçesinin olmaması (ne kadar ironik), yabancılaşma ve kendi kendini yok etme, ve hukuksuz savaşlara para bulmak için bütün kaynakların seferber edilmesi de dahil tüm diğer illetler - günümüzdeki sorunların büyük çoğunluğu, işlevini kaybetmiş kapitalist ekonominin kökünden çıkmaktadır.

Perşembe günü Avam Kamarası'nda konuşan Başbakan Cameron'ın, İngiltere'nin dört bir yanında patlak veren huzursuzluğa getirdiği "açıklama", kendi toplumundaki bu arızada üzerine düşen sorumluluğu anlamaktan ne kadar aciz olduğunu gösteriyor. Bütün suçu "saf ve basit haydut zihniyetine", "hastalık yuvalarına" ve "bireysel ahlak ve sorumluluktan yoksun olmaya" bağlıyor.

Bu görüş, İngiltere'deki bütün siyasi parti kurumlarında ve medyada geniş yankı buldu.

Cameron'ın o kadar kınadığı yağma, hırsızlık ve kanunsuzluk, hükümetin ve ekonominin üst kademelerinde çok büyük ölçekte meydana gelenlerin, İngiliz toplumunun sokak seviyesindeki yansıması sadece.

İnce çizgili takım elbiselerine ve güzel aksanlarına rağmen, dürüstsek eğer, ekonomik ve finansal kaynakların on yıllardır, İşçi ve Muhafazakar hükümetlerin yardımıyla şirketlerin ileri gelenleri tarafından yağmalandığını ve çalındığını görmeliyiz. İşçi Partisi'nden Başbakan Gordon Brown'ın, yozlaşmış bankalar için başlattığı ve şimdi de Cameron denetiminde devam eden, büyük çoğunluğu tasarruf programı adı altında yapılan sosyal kesintilerle karşılanan mali yardım, zaten fazlasıyla servet sahibi olan hakim sınıfı daha da şişirmek maksadıyla çoğunluğun resmi yoldan soyulmasının bir başka dışavurumudur sadece.

Cameron ve onun süslü aksanlı çetesi, İngiliz bankacılık sistemi adı verilen kriminal teşebbüse ödeme yapmak için, kamu harcamalarında 150 milyar dolarlık kesinti yapmanın peşine düştü. Böylesine bir haraca, Londra'nın doğu yakasındaki bir sokak çetesi ancak hayranlıkla bakar. Böyle bir şeye ancak, benzemeye çalışır.

Elit kesimin yaptığı yağmaya ek olarak, İngiliz hükümetlerinin, diğer suçlu hükümetlerle birlikte tam bir kanunsuzluk içinde (Nuremberg savaş suçları standardı) Afganistan'da, Irak'ta, ve şimdi de Libya'da bir milyondan fazla sivilin ölümüne sebep olan savaşlar başlattığını görüyoruz. Bu toplu katliamlar ve yıkım karşısında bireysel sorumluluk nerede, Bay Cameron?

Bu sosyal çözülme ve ölü sevicilik, çoğunluk pahasına elitleri daha da zenginleştiren bir ekonomik sistem olan kapitalizmin çöküşünün belirtisidir. Siyasi gücü, demokratik mesuliyetin çok ötesinde, diğer sakatlıkların yanı sıra, savaş ve küresel yağmayı küstahça ve toplumun çoğunluğunun rızası olmaksızın sürdürecek şekilde kutuplaştırmaktadır.

Yani Cameron ve siyasi dostları hastalık yuvalarından, yağmalardan, haydut zihniyetten, kanunsuzluktan ve "davranışların sonuçlarından" dem vururken, kelimeleri ve uyarıları son derece ironik ve cahilcedir.

Zira, farkında bile olmadan, kapitalizmin kendi suretinden yarattığı toplumu ve dünyayı tarif etmektedir. Cameron'ın zihnindeki doktrinler ve siyaset müessesesinin tamamı, kıvılcımlardan yangını görmesine engel olmaktadır. Cameron ve onun İşçi Partili selefleri, batılı diğer ülkelerle birlikte, kapitalist kleproktasiye yardım ederek, hem ülke içinde hem de yurtdışında bu yangını benzinle beslemektedir.  

Ana akım politikacılar ve medya, İngiltere'nin alması gereken dersin altını çizmek bir kenara, anlamayacak bile. Aynı şey, ABD ve diğer batılı ülkeler için de söylenebilir. ABD Eski Başkanı Clinton'dan bir alıntı yapmak gerekirse: "Bu kapitalist ekonomi, aptal."

YAŞAYAN CANLI EVRENİN TERMODİNAMİĞİ

Bu yazı, www.countercurrents.org sitesinde yer alan Robert Riversong imzalı The Thermodynamics Of An Intelligent Living Universe adlı makalenin çevirisidir. Çeviri için site yönetiminden izin alınmıştır.

Evrenin neden var olduğunu, bir amacının olup olmadığını ve varsa bu amacın ne olduğunu, ondan önce bir "şeyin" olup olmadığını, fiziksel uzayın ötesinde bir İlahi İrade veya Kozmik Zeka olup olmadığını bilemeyiz; muhtemelen de hiç bilemeyeceğiz. Ama bildiğimiz bazı şeyler var.

Evrendeki "büyük patlamanın" 13,7 milyar yıl önce gerçekleştiğini biliyoruz (ancak bu, başka bir evrenin sıkışma sonrası geri tepmesi olabilir). Bildiğimiz anlamdaki yaşamın, en azından yerel olarak, bu sürenin yaklaşık üçte birinde var olduğunu biliyoruz. Bunu biraz düşünün. Biz (yaşam kendini yenilediği için asli anlamda "biz") fiziksel evrenin üçte biri yaşındayız. Şimdiye kadar çoktan olgunlaştığımızı düşünebilirsiniz.

Keşfettiğimiz (ya da icat ettiğimiz) doğa "kanunları" içerisinde en evrensel olanı Termodinamiğin İkinci Yasasıymış gibi görünüyor: Bütün enerji sistemleri geri döndürülemez ve değiştirilemez bir şekilde maksimum entropiye (moleküler kaos) doğru yol alır. Yani, evren çözülmektedir. Hatta, bizdeki zaman algısını sağlayan, maddenin düzenden düzensizliğe doğru olan tek yönlü akışıdır. Bu, evrenin sonsuz karmaşıklığını fazlasıyla basite indirgemek gibi görünse bile, bilimsel çalışmaların özü, karmaşık süreçlerini yöneten basit yasaları bulmaktır. Dünyanın en büyük harikalarından bazılarını yaratmış olan sanatçı ve mucit Leonardo da Vinci, en büyük karmaşıklığın basitlik olduğuna inanırdı. Akıl almaz derecede karmaşık teoriler üzerinde kafa yoran Albert Einstein da bize, "Her şeyi mümkün olduğu kadar basit yapın ama daha basit yapmayın." der.

Isı, enerji, hareket ve güç bilimi olan termodinamik, Otto von Guericke'nin 1650'de, Aristo'nun uzun zamandır kabul gören "Doğa, vakumdan nefret eder" önermesini çürütmek için yaptığı dünyanın ilk vakum pompası ile basit bir şekilde başladı.

Aslında ikisi de haklıydı. Evet, -düzen kurmak ve devam ettirmek için- entropiye doğru akışı yerel ve geçici olarak tersine çevirecek zekaya ve termodinamik yeteneğe sahibiz. Ama daha genel anlamda, doğal şeyler vakumdan nefret eder. Alice'e sorun.

Günümüz kozmolojisi (sicim teorisi ve döngüsel kuantum yerçekimi gibi ezoterik yapıları saymazsak), evrenin (belki de tek evrenin) hiçlikten başlayıp uzay ve zaman olarak genişlediğini, bu sırada da yoğunlaşarak maddi dünyamızı oluşturan her şeyi meydana getirdiğini ileri sürmektedir.


Bu, tahmin edeceğiniz üzere son derece enerjik bir süreçtir. Başlangıç hareketinden sonra yaklaşık olarak saniyenin milyonda biri süre boyumca evrenin sıcaklığı 60 trilyon santigrat dereceydi. 300.000 yaşına geldiğinde, evrenimiz 100.000 dereceye kadar soğumuştu (bizim güneşimiz 5.500 derece). İlk bir milyar yılın sonunda, -200 dereceye düşecek kadar yayılmıştı. Bu sabah, evrenimiz -270 dereceyi gösteriyordu. Yani mutlak sıfırın sadece 3 derece üstünde. Bu da, çok soğuk demektir.

Ancak, termodinamiğin ilk yasasından bildiğimiz üzere enerji yaratılamaz ve yok edilemez (en azından bizim evrenimiz içerisinde); yani büyük patlamada açığa çıkan ısı, ne kadar dağılmış olursa olsun hâlâ duruyor demektir. Başlangıç anından itibaren, evren yoğunlaşmış enerjiyi, daha az yoğun biçimlere doğru dağıtmaktadır. Bu sürece entropi denmektedir. Entropi aynı zamanda herhangi bir andaki, ya da herhangi bir termodinamik sistem tarafından yaratılmış olan kaos veya dağılma miktarının ölçüsüdür.

Hem Herakles'e (M.Ö. 500 yılında "Aynı nehirde iki kere yüzemezsiniz." demiştir) hem de çoğumuza göre, her şey akışkandır: Evren dinamik bir devinimdir ve hiçbir şey aynı kalmaz. Bu aynı zamanda, biz zeki primatların normal öznel tecrübesidir.

Daha basit şekilde, yaratıcı zeka (başka pek çok şeyin yanı sıra jeodezik kubbenin mucidi) Buckminster Fuller'in ünlü lafındaki gibi, bir fiildir.

Hatta, yaşamın kontrollü bir yanma, bir enerji akış yolu, açık bir termodinamik sistem olduğunu söylersek doğru olur. Tamam, bazı terimleri açıklayalım. Termodinamik teoride üç enerji akış sistemi vardır: hiçbir şeyin girip çıkamadığı izole (teorik) sistemler; dışarıdan gelen enerjiye açık olan kapalı sistemler; ve dinamiklerini beslemek için dışarıdan hem enerji hem de maddeyle beslenen açık sistemler.

Yaşayan organizma olarak bizler (bütün bitki ve hayvan kuzenlerimizle birlikte), varlığımızı sürdürmek, büyümek, üremek, ayrıca sanat, şarkı, dans, boş vakit etkinlikleri gibi "fasarya" işler için dışarıdan aldığımız yiyeceklerden ve yakıtlardan (madde ve enerji) faydalanırız.

Evrenin doğası ileri seviyede organize olmuş veya yoğun durumda bulunan biçimden kaotik forma doğru akmaksa eğer, bizler (ve diğer tüm canlılar) nasıl oluyor da bunca zaman sonra hâlâ ileri derecede organize (karmaşık) ve istikrarlı kalabiliyoruz (diye sorabilirsiniz)? Yaşamın, evrendeki tek entropi karşıtı eğilim olduğunu, he nasılsa, termodinamiğin ikinci yasasını ihlal ettiğimizi, bütün bilimsel prensipler içerisinde en evrensel olanından muaf olduğumuzu ileri sürenler çıktı. Öyle değil.

Yaşam bir fiildir. Yaşam, dengeyi tekrar sağlamak için yapılan en etkili işlemdir. Biz de akıntıyla sürükleniyoruz; ama çok yaratıcı bir biçimde. İkinci yasa, enerjinin entropiye doğru küçülme gerekliliği şartsa, ve bu yasa, enerji parçacıklarına doğru en küçük ortak paydaya (yani dengeye) kadar küçülen sürekli bir hareketi gerektiriyorsa , evrenin kaos yaratma sürecini hızlandırmak için akıllı yöntemler geliştirmesi mantıklı olmaz mı? Bildiniz, siz osunuz işte.

Tüm bunların yanı sıra, ezoterik doğu felsefesini popülerleştiren ilk kişi olan Alan Watts, 1966'da yazdığı The Book: On the Taboo Against Knowing Who You Are adlı kitabında, evrenin kendi kendiyle saklambaç oynayan bir Kozmik Bilinç olduğunu, içindeki bütün canlı ve cansız varlıklara dönüşerek kendi kendinden saklandığını ve gerçekte ne olduğunu unuttuğunu; bunun da, hepimizin aslında onun bir parçası olduğumuz ve kendimizi "deriden bir çanta içindeki ego" olarak algılamamızın sadece bir masal olduğu neticesini doğurduğunu; farklı şeyler olarak algıladığımız varlıkların bütün içindeki süreçler olduğunu belirtir. İlginç bir şekilde, bu egzotik felsefi bakış açısı, biyofiziksel bilimlerde geniş çaplı kabul gören ve DNA dizilimimizin "deri çantamızın" dışındaki çevresel etkenlere bağlı olduğunu öne süren Gaia teorisinin ve vücudumuza kimyasal enerji sağlayan mitokondrimizin, insanlara ait olmayan bir bakteri olduğunu söyleyen evrimsel biyolojinin özünü oluşturmaktadır. Bizi oluşturan sadece içimiz değil, çevremizdir de.

Karasal mevcudiyetin ilk günlerinden itibaren, dünya kendisini okyanuslarla kaplayıp üzerini atmosferle sarmaladıktan sonra, kendi etrafındaki düzensizliği ironik bir şekilde hızlandıran sonsuza yakın çeşitlilikte yerel düzenlemeler görülmüştür. Bu oto-katalitik (yani kendi kendini oluşturan, kendi kendini devam ettiren) süreçler arasında girdaplar, siklonlar, atmosferdeki ve okyanustaki akıntılar da bulunmaktadır. Nerdeyse sihirli bir şekilde kendiliğinden meydana gelip, saniyelerce ya da ilelebet hayatta kalabilmektedirler. Bunların ilk yaşam biçimleri olduğu bile söylenebilir. Tek farkları, üremeyi öğrenemedikleri için çevresel koşulların değişmesi durumunda ölüme karşı savunmasız olmalarıdır. Bir atmosfer olayı olan siklonlar, basınç kaynaklı enerjinin, gezegenin dönmesi dolayısıyla meydana gelen Coriolis kuvvetinin çevirdiği ısıyayımlı cereyanı, nispeten uzun ömürlü, çok güçlü ve düzenli enerji hareketine dönüştürmesiyle oluşur. Bu, yolu üzerindeki her şeyi yıkan bir kuvvet olarak görülebilir ama aslında, evrenin, enerji değişimini azaltmasıdır sadece.

Enerjinin bir iş yapabilmesi için mühendislerin ekserji dedikleri, çok iyi düzenlenmiş ve yoğunlaşmış enerji olması gerekir. Ekserji, faydalanılabilir bir iş yapamayan düzensiz enerji olan entropinin tam tersidir. Bir siklondaki barometrik basınç olsun, suyun bir değirmene dökülmesini sağlayan yerçekimi olsun, bir türbini döndüren rüzgarın momentumu olsun, elektrikli veya patlamalı motorların sıcaklığı olsun, buharlı makinelerdeki gibi izotropik (eş yönlü) basın. olsun, veya bir motoru döndüren akımdaki voltaj olsun, ekserji, enerji farklarının yoğunluğu olarak ölçülebilir. Ekserji ayrıca, besinleri ve atıkları hücre içinde taşıyan ozmotik enerjide de, yerdeki suyu 50 metrelik servi ağacının yapraklarına taşıyarak terlemeyi sağlayan kılcal enerjide de görülür. Bu terleme gökyüzündeki nemi oluşturur, bu nem de yüzeydeki gerilim ve yerçekiminin etkisiyle damlaya dönüşüp toprağa düşer. Sonra, kimyasal difüzyon enerjisiyle ve elektro-kimyasal iyon yükü enerjisiyle taşları minerallere ayrıştırarak toprağa dönüştürür, o da, devasa servilere dönüşen tohumları besler. Böylece döngü başlar.

Enerji ve maddenin (Einstein'e göre ikisi aynı) kaosa doğru çözülme zorunluluğu, yavaş yavaş ve kaçınılmaz olarak bu enerjik yapı ya da süreçlerin ardındaki itici gücün, servi ağacı gibi daha uzun ömürlü ve etkili enerji seyrelten varlıklara dönüşmesine yol açtı. Gerçekten de, ağaçlar ve içinde bulundukları ormanlar dünya üzerindeki en etkili enerji seyrelten varlıklardır. Ekvator yağmur ormanları, çok serin yerlerdir.

Termodinamik açıdan, dünyadaki hayatın amacı, güneş sistemimizdeki en güçlü enerji farkını azaltmaktır: neredeyse 5500 derecelik güneş ve neredeyse mutlak sıfır derecedeki uzay. İçinde yaşam, ve oksijen üreten organizmaların sağladığı atmosfer olmasaydı, Dünya adını verdiğimiz gezegen çok sıcak bir kaya parçasından ibaret olurdu; ve güneş enerjisini uzayda dağıtmaya dayalı entropi görevini yerine getiremezdi. Ancak talihimize, Dünya, göktaşlarından buz toplayacak, basit hücresel yaşamın oluşması için gereken şartları bir araya getirecek, oksijen dolu atmosferini güneşin gücünün bir kısmını filtreleyecek bulutlar ve ozon tabakasıyla kaplayacak, canlı sistemleri yavaş yavaş, sonradan ayrı varlıklar haline gelecek olan çok hücreli komünlere dönüştürecek, sonra bu komün varlıkları, toprakla havayı, yeraltı sularıyla atmosferi birleştiren fotosentezci bitkilerle ve sonra bu bitkileri sindirebilen, gittikleri verimli topraklara meyvelerini taşıyabilen mahlukatla çeşitlendirecek, sonra da sonsuz yaşam - ölüm döngüsü içerisinde maddenin akışını sağlayan ayrıştırıcı ve geri dönüşümcü organizmalar yaratacak kadar akıllıydı. Çok zeki bir Gaia. 

Evrim sürecine bakarsak, süreğen bir şekilde devam eden ama periyodik olarak kesintiye uğrayan, giderek artan bir organizasyon, giderek artan bir karmaşıklık, giderek artan çeşitlilik, giderek artan bireyselleşme ve bunun yanında giderek artan iletişim ağları ve karşılıklı bağımlılık, giderek artan zeki, kendi kendini takviye eden, kendi kendini çoğaltan ve kalıcı enerji ve madde, girdap gibi döngüye giren ve kaos üreten termodinamik süreçler yani varlıklar, cıvık mantarlar, bakteriler, yosunlar, bitkiler, hayvanlar, insanlar, toplumlar, ekonomiler, ekolojiler, ve dünya çapında bilgi değiş-tokuş ağı görürüz. Joe, Jack ve Fido gibi isimleri olan tüm bunların hepsinin ve her birinin işlevi, yerel, sınırları olan düşük entropili olaylar yaratarak ekserjiyi entropiye indirgemektir.

Sadece fiil olmakla kalmıyoruz, ayrıca, enerji "altınını" harcanmış ısı "cürufuna" dönüştüren bir simya kullanarak çevresine kaos ihraç etmek maksadıyla, işi, sınırları olan düzeni korumak olan geçişli fiilleriz biz.

Bu, meleklerin bir basamak altındaki "son derecede gelişmiş" Homo Sapienler için (kibirimiz bizi her zaman yukarıya taşımıştır) pek de uygun bir iş tanımıymış gibi durmayabilir. Ancak, iş tanımı bundan biraz daha fazlasını gerektiriyor. Maalesef bunu hep yanlış yorumladık.

Embriyo gelişimini, bir bebeğin büyüyüp önce çocuk sonra yetişkin olmasını incelersek, veya öncü türlerden ormanlara kadar bir ekosistemin ontolojisini araştırırsak, ya da uzun ömürlü türlere dönüşen yeni adaptasyonların evrimini ele alırsak, hızla büyüyen, çabucak genişleyen, enerjiyi yiyip bitiren varlıklardan, düşük enerji ve materyal tüketimiyle en fazla enerji azaltımı arasındaki optimum dengeyi tutturmuş olan, enerjiyi çok daha etkin kullanan ve istikrarlı yapılara geçiş olduğunu keşfederiz. Bu tip türlere ve ekosistemlere "olgun" deriz. Bunun en iyi örneği tropik yağmur ormanlarıdır. Bu tip insanları, toplumları ve ekonomileri de "olgun" kabul ederiz. Yerli avcı-toplayıcı kültürler bunun en büyük örneğiydi, ne var ki modern insan dünyasında böyle örneklere artık yer yok.

Olgun ve istikrarlı ekolojik sistemlerle ilgili fark ettiğimiz bir başka husus da, ister bireysel organizmalar olsun, ister orman ekolojileri, çevresel baskı altındayken, belki daha hiyerarşik ama daha az etkin, daha az çeşitlilik içeren ve kaynakların ve enerjinin daha fazla "sızıntı" yaptığı, daha ilkel biçim ve organizasyonlara doğru ters evrimleştikleridir. Aynı şey insan adını verdiğimiz organizmalar ve insan toplumları için de geçerlidir. Ancak, insan kültüründe baskı, fiziksel ya da biyolojik olabileceği gibi, psikolojik de olabilir.

Okulda bize tarih öğretirlerken, zaman çizelgesi, ilk medeniyetle, dünyanın yüzünü ve insanın dünyayla olan ilişkisini değiştiren tarım "devrimiyle" başlatılır. Gayet iyi anlaşır sebeplerden dolayı (zira kültürümüz şu anda, tam da yaşamamız gerektiği gibi yaşadığımıza inanmaktadır) , Homo Habilisin yeryüzünde yürümeye başlamasından itibaren, bir tür olarak varlığımızın %99'unu, olgun bir termodinamik süreç dahilinde, daha geniş kapsamlı bir enerji dağıtma sistemi olan orman ekosisteminin bir parçası olarak geçirdiğimizi görmezden geliyoruz. Kâr üretmeye başladığımız andan itibaren (tüketebileceğimizden daha fazla yiyecek serveti), önce kendi ekolojik konumumuz içindeki öncü tür olarak, sonra da küresel çapta istilacı tür olarak yayılmaya, bu arada da çevremizi ormansızlaştırma, çoraklaştırma ve yerel türleri yok etme gibi yollarla kalıcı olarak değiştirmeye başladık.

Gaia'nın karbon dengesini sağlamak ve küresel sıcaklığı muhafaza etmek için dikkatli bir şekilde yerin altına gömdüğü fosil yakıtlardan yararlanmayı öğrendiği andan itibaren, bizim görünüşteki zeki türümüz, gezegenin geri kalanının soğurup geri dönüştürebileceğinden çok daha fazla entropik atığı(kirlilik) ihraç ederek(bu arada biyolojik olarak geri dönüştürülemeyen tonlarca petro-kimyasal atık var), gezegenimizi küresel çapta değiştirmiştir. Doğal kaynakları faydalanmak ve doğal ihtiyaçlar yerine yapay istekleri tatmin etmek için tüketim malına dönüştürmekle, uzun zamandır istikrarını koruyan eko sistemlerin, artık biyolojik çeşitliliği devam ettiremeyecekleri seviyeye gelene kadar temelini sarstık. Bunu yaparak da altıncı büyük, ve dünya tarihindeki ilk sadece bir türün (zeki olduğu iddiasındaki) sebep olduğu soy tükenmesini başlatmış olduk. Gaia'nın yer altına gömdüğü karbonu atmosfere salarak, dünyanın iklimini, eski haline gelmesi milyonlarca yıl sürecek şekilde, kesinlikle daha sıcak bir seviyeye çıkarttık. Daha önce soy tükenmesi "düzensizliklerinden" yola çıkacak olursak, Gaia'nın bizim hızlandırılmış entropi üretimimizi, her yere yayılmış kirliliği ve biyolojik çeşitlilikte emsali görülmemiş bir azalmayı düzeltmesi 20 -50 milyon yıl kadar sürecektir

Bu, zeki ve olgun türlerin yapacağı bir iş değil. Bu, bir çocuk ya da ergenin bencil, kendi egosunu tatmin etmeye yönelik olarak yapacağı bir harekettir. Yani, zirai devrimle komşu olan ve sınai devrimle üstel olarak azgınlaşan bir baskı kaynağı, türlerin daha ilkel organizasyon ve davranış biçimine doğru gerilemesine sebep olmuştur. Bu gerilemeyi durdurmayı ve tersine çevirmeyi zorlaştıran şeyse, bütün küstahlığımız ve kibirimizle, buna gelişim adını verip daha olgun Homo Sapien kültürlerine "ilkel" ve "vahşi" dememizdir.

Tarımsal devrimle birlikte fiziksel ve kültürel çevremizde değişen şeylerden biri de "kâr" kavramıyla tanışmamız oldu. Bütün canlı organizmalar ve ekosistemler enerjiyi vücuttaki karbonhidrat ve yağ olarak, veya yemiş ve tohum zulası olarak, ya da ormanların ve okyanusların tabanında çok uzun zaman içerisinde biriken humus ve biyokütle olarak saklarken, bunu her zaman için günlük ve mevsimsel dengeleri muhafaza edecek şekilde yapmış, sağlıklı ve olgun bir ekolojinin geri dönüşüm kapasitesini aşmamıştır. Bu ekolojik zorunluluk, Kızılderililerin sadece ihtiyaçları olduğu kadarını aldıkları, bireysel ve toplumsal bir karar alırken sonraki yedi nesli de gözettikleri felsefelerine benzemektedir.

Fosil yakıt biçimindeki "antik gün ışığının" kullanılması sayesinde maddi "servetin" emsali görülmemiş bir şekilde büyümesi ve modern ekonominin basit ihtiyaçlar yerine sadede kâra odaklanmasıyla birlikte, insanlık küresel ölçekte, son derece hiyerarşik, eşitlikçi olamayan, ekolojiyi yok eden, ve dünyayı kendi zaman algısı içersinde muhtemelen sonsuza kadar sürecek şekilde ciddi anlamda değiştiren bir türe gerilemiştir. Kendi ilkel gerilememizi, gerçek ilerici ve aydınlanmış gelişim zannettiğimiz gibi, güçlü kültürel baskı kaynaklarını da kişisel ve toplumsal çıkarımız zannediyoruz. Bu baskı kaynaklarının başında, özellikle şehirlerdeki aşırı kalabalıklaşma, temel kaynakların adaletsizce dağıtılması, temel olmayan servetin daha da adaletsizce dağıtılması, ve kültürün tetiklediği, genellikle biyo-kültürel ihtiyaçlarımıza ters düşen hiçbir zaman tatmin olmayan arzularımız gelmektedir. Bunun sonucu, bu makalenin başında bahsedilen evrimsel sürecin en sonundaki insanımsıdır.

Termodinamik açıdan, bilinçli ve bilinçsiz tercihlerimizle, işlevini kaybetmiş ve gerileyen bir insan ekolojisi yarattık. Kendi "atık" maddesi oksijenle bir yandan dünyayı kalıcı olarak değiştirirken bir yandan da kendi kendini zehirleyen anaerobik siyanobakteriler gibi, insanlar da kendi ürettikleri aşırı atıkla kendi kendilerini (ve milyonlarca başka türü) zehirliyor.

Tabii asıl görevimizin ne olabileceğini bilmiyoruz ve bilemeyiz. Bir bilim-kurgu yazarı, çok uzun zaman önce dünyaya düşen bir uzay gemisindeki uzaylıların, evrimleşip akıllı varlıklara dönüştükten sonra uzun ömürlü uzaylıların evlerine dönmesini sağlamak maksadıyla uzay gemisi için gereken parçaları yapmak üzere dünyaya yaşam tohumu serptiğini yazmıştı. Belki de öyledir.

Ya da belki, kuantum fizikçisi Erwin Schrödinger'ın çığır açan eseri "Yaşam Nedir"in sonsözünde, vücudun, doğanın determinist kanunlarına göre hareket eden bir mekanizma olduğu görüşüyle iradeli kontrolle elde edilen inkar edilemez tecrübeyi uzlaştırmak için yazdığı gibidir. Şöyle yazmıştı: "Bu iki gerçekten yapılacak tek çıkarım, bence, benim... atomun hareketlerini doğa kanunları içinde kontrol ettiğimdir. Yani ben Tanrıyım."

Bu görüş, Alan Watt'ın, o değilmiş gibi yapan o olduğumuz görüşüyle uyuşmaktadır. Bilinmeyenlerle dolu evrende, evrenin dağılmış ve bireyselleşmiş hali olabiliriz. Ne var ki, insanlığın son zamanlarda yaptıkları Tanrı olmakla ya da evrenin kendisi olmakla pek de uyuşmamaktadır. Belki de artık yaşımızın gereği gibi (3,5 milyar yıllık yaşam ve 2,4 milyar yıllık insanlık) davranmamızın ve termodinamiğin ikinci kanunu çerçevesinde optimum dengede yaşamayı bir kere daha öğrenmemizin vakti gelmiştir.

----------
----------
Makalenin yazarı Robert Riversong süper izole edilmiş güneş enerjili evlerin tasarımcısı ve müteahhidi, sürdürülebilir tasarım öğretmeni, doğa rehberi, dönüm noktası kılavuzu, ve doğmak için mücadele eden yeni dünyanın ebesidir.

NOT1: Bu çeviriyi yapmak için harcadığım zamandan da anlaşılacağı üzere, yazarın fikirlerine genel olarak katılsam da, bunların birebir benim fikirlerimi yansıttığı iddia edilemez. Burada yazılanlar öncelikle yazarı bağlar.
NOT2: Bu makalede anılan bilim dallarına hakim olmadığım için bazı terimlerin çevirisinde hata yapmış olabilirim. Benden daha bilgili arkadaşlar düzeltirse memnun olurum.
NOT3: Linkler bana aittir. Çeviriyi yaparken konuyu daha iyi anlamak için okuduğum başka yazıları, belki meraklısı çıkar diye paylaşmak istedim.

BATI MEDENİYETİ ÖLÜRKEN

Bu yazı, http://www.globalresearch.ca sitesinde yer alan As Western Civilization Lies Dying adlı makalenin çevirisidir. Çeviri için site yönetiminden izin alınmıştır.

Makalenin yazarı John Kozy, toplumsal, siyasi ve iktisadi konularda yazan emekli bir felsefe ve mantık profesörüdür. Kore Savaşı sırasında Amerikan ordusunda görev aldıktan sonra 20 yıl üniversitede profesörlük, bir 20 yıl da yazarlık yapmıştır. Toplu yazılarına ve kendisine sitesinden ulaşılabilir.

BATI MEDENİYETİ ÖLÜRKEN

Batı ticari sistemi, tüketicilere verdiği ürün ve hizmetlerden daha fazlasını almak için vardır. Kâr amaçlıdır. Amacı insanların hayatını geliştirmek değil, sömürmektir. Devletler bu sistemi kurumsallaştırdığında uluslarını intihara sürüklemiş olmaktadırlar; çünkü Jefferson'ın da söylediği gibi "Tüccarların memleketi yoktur". Batı dünyasının güvenliğini tehdit eden terörizm değil, batı dünyasının ticari sistemidir.

Göğüs ağrıları çeken bir adam bayılır. Eşi acil servisi arar. Bir ambülans gelir. Sağlık görevlileri ilk müdahaleyi yaptıktan sonra hastayı ambülansa yerleştirir ve hastaneye doğru yola çıkar. Yolda motor durur. Ambülanstaki görevliler motoru tekrar nasıl çalıştırabileceklerini tartışmaya başlar. Biri daha fazla benzin gerektiğini söyler, diğeri depoda su olduğunu, bir diğeri de benzin filtresinin tıkandığını. Onlar tartışırken hasta ölür.

Bu durum, şu anda Amerika'da ve Avrupa'nın çeşitli yerlerinde yaşananlara benzemektedir. İktisatçılar ve politikacılar tartışırken, ülkeleri ölüm sancıları çekmektedir. Bu insanlar şeytanı ayrıntılarda aramaktadır; ama kötü olan ayrıntılar değil sistemin ta kendisidir.

Batı ticari sistemi, tüketicilere verdiği ürün ve hizmetlerden daha fazlasını almak için vardır. Hedefi kâr etmektir. Kâr da, daha fazlasını elde etmek anlamına gelir. Amacı insan hayatını geliştirmek değil, sömürmektir. Şu şekilde işler:

Başlangıçta ikisi de yarı yarıya dolu olan üst üste iki su deposu düşünün. Aşağıdaki depodan yukarıdaki depoya aktarılan her iki litre suya karşılık, yukardaki depodan aşağıya bir litre su aktarılmaktadır. Zamanla aşağıdaki depo boşalırken yukarıdaki tamamen dolacaktır. Böylece, depolar arasındaki su dolaşımı da bitecektir.

Aslında, bu senaryo, kâra dayalı bütün ticari sistemleri tarif etmektedir. Amerikalıların %20'sinin milli servetin %93'üne, %80'ininse kalan %7'ye sahip olmasının sebebi budur. Ülkedeki fakirlik oranının %14.3'e, yani 43.6 milyon insana, yani yedide bire çıkmış olmasının sebebi budur. Wall Street Journal'ın, Kuzey Amerika'daki insanların %70'inin ay sonunu getiremediğini yazmasının sebebi budur. On yıllardır vaat edildiği halde dünyadaki sefaletin azaltılamamış olmasının sebebi de budur. Sistem, hırsızdır.

Her ne kadar bunlar da etken sebepler olsa da, ekonomiyi çökerten kötü kararlar, deregülasyon ve siyasi beceriksizlik değil, Amerikalıların çoğunluğunun ceplerinin boşaltılmış olmasıdır. Emlak balonu, ev fiyatları aşırı arttığı için değil, tüketicilerin cepleri, artık borçlarını ödeyemeyecek duruma gelecek kadar boşaltıldığı için patladı.

Amerika'nın en zengin yüzde yirmisinin fark etmediği şey, bu grubun süreci devam ettirebilmek için şimdi de kendi içine yöneleceğidir. Hatta, bu olmaya başladı bile. "Bu yılın başındaki resesyon, Amerikalıların şahsi servetini 2004 yılı seviyesine çekerken, evlerin değerlerinde ve yatırımlarda 1,3 trilyon dolarlık azalma oldu." Bu azalmanın çok küçük bir kısmı, alt gelir grubundaki Amerikalıların cebinden çıktı. Yani, açgözlülükten iyi niyet beklenmez. Piyasa sık sık manipüle edilir.

Sistem, Amerikalıları fakirleştirdi. Depolardaki su dolaşımı ince bir akıntıya dönüştü. İktisatçılarımız ise, suyun tekrar akmaya başlamasının tek yolunun, alttaki depoyu eşitleyeceğini umarak üstteki depoyu doldurmak olduğuna politikacıları ikna etti. Yağmur duasına çıksalar daha iyi.

Bu fakirleşmenin iki matematiksel göstergesi var. En önemli iki tanesi şunlar:

Birincisi, sistem, ayrıntıları cilalayarak düzeltilemez. En iyi durumda bile, ayrıntılarla uğraşmak tüketicilerin servetinin tamamen tükenmesini yavaşlatabilir. Sistem kâr odaklı olduğu sürece, verilenden daha fazlasının alınması gerekecektir. Tükenme hızı değişebilir, ama tükenme durdurulamaz. Bu sonuç, matematikteki çıkarma işlemi kadar kesindir. Ekonomiyi matematiksel modeller olarak öğrenmiş Amerika'daki ekonomi dehalarının bunu neden anlamadığı tam bir muamma. İstedikleri kadar cilalasınlar. Bazı cilaların gözle görülür faydaları olacaktır, bazılarının olmayacaktır. İki bin yıllık tarihte, bu sonucun aksini gösteren bir tek örnek bulunamaz. Refah, sömürüden elde edilemez.

Çok az kişinin fark ettiği bir başka gösterge de milli borçtur.

Bize, borucumuzu çocuklarımızın ve onların çocuklarının ödeyeceği söylenir hep. Ancak, Batı ticari sistemi kökten değişikliğe uğramazsa, çoğu Amerikalının çocuklarının ve torunlarının böyle bir yükü yüklenmesine gerek kalmayacak. Neden? Devletler bile boş cepten bir şey alamaz. Yani, eğer borçlar vergiler arttırılarak ödenecekse, milli servetin %93'ünü elinde tutan o %20'lik kesimin torunları bu borcu ödeyecek demektir. Bu insanlarınsa, tamamı değilse bile çoğu yatırımcı. Bush'un zenginlerden vergi kesintisi yapmasıyla ilgili tartışmaları düşününce, bunun gerçekleşmesi çok düşük bir ihtimal gibi geliyor.

Borçlar, daha fazla para basıp doların değerini düşürerek mi ödenecek? Pek çok kişi, hükümetin eninde sonunda bu seçeneği değerlendireceğini düşünüyor. Yaptığını düşünelim. Bu durumda, Amerika'daki aynı %20'lik kesim de dahil olmak üzere, dünyanın her yerinde dolar sahibi olan herkesin elindeki doların değeri düşecek demektir. Yine, en fazlasına sahip olan %20'lik kesim en fazla kaybedecektir.

Yatırımlarından topladıkları değeri düşmüş dolarlar, ellerindeki diğer değeri düşmüş dolarlara eklenirken, borcu ödemek için doların değerinin daha fazla düşmesi gerekecek, bu da, daha fazla servet kaybetmelerine yol açacaktır.

En sonunda, devlet borçlarını erteleyecek mi? Pek çok kişi bunun olası olmadığını düşünüyor; ama en iyi seçenek bu değil mi? Yatırımcılara para ödenmeyecek; ama diğer ekonomik sebepler yüzünden azalmadığı takdirde ellerindeki paranın değeri korunacaktır. Morgan Stanley bile, borç batağındaki zengin ülkelerin, tahvil sahiplerini kazıklamadığı takdirde borç krizinin son bulmayacağını söylüyor.

Yani, sakin olun Amerikalılar, çocuklarınız milli borcu ödeme yükü altına girmeyecek. Arkanıza yaslanıp, zenginlerin kıvranmasını seyredin.

Bazıları, borçlar ertelendiği takdirde ülkenin bir daha asla borçlanamayacağını söylüyor. Oysa borçlarını erteledikleri halde borçlanmayı sürdüren ülkeler var. Rusya, Arjantin ve Zimbabve sadece en son örnekler. Borç ertelemenin elbette ki çok vahim sonuçları var; ama diğer seçeneklerin de var. Milli servetin anca %7'sine sahip olan Amerikalıların %80'i için hayat daha ne kadar zor olabilir? Sonuçta, züğürt, daha züğürt, en züğürt diye bir züğürtlük derecelendirmesi yok.

Yatırımcılar borç vermeyi red mi edecek? Çok şüpheli. Zengin bir insan parayla dört şey yapabilir: Karşılıksız dağıtabilir, harcayabilir, yastığının altında saklayabilir, veya yatırım yapabilir. Tek seçenekler bunlar. Ne kadar uğraşsalar da hepsi harcanamaz; ve çok az kişinin parasını karşılıksız dağıtmak ya da saklamak gibi bir niyeti olabilir. Yani, zenginlerin çok da fazla bir seçeneği yok.

Son olarak, bu sömürücü sistemi yönlendiren gizli bir prensip bulunmaktadır: Bazı insanları fakirleştirmek pahasına bazı insanların zengin olmasında sakınca yoktur. Bu, tam da hırsızların yaptığı bir şey olsa da, bildiğim kadarıyla hiç kimse bu prensibin ahlaksızlık olduğuna dikkat çekmedi. İktisadi olarak kabul edilebilir olduğu takdirde, evrensel olarak da kabul ediliyor. Ama şu iki benzer prensibi düşünün: 1. Bazılarının sağlığını bozmak pahasına bazılarının daha sağlıklı olmasının sakıncası yoktur. 2. Bazılarının, cezasını başkalarına çektirerek işledikleri suçların sonuçlarından kaçınmasında sakınca yoktur. Hiç kimse, bu iki prensibin doğru olduğunu savunmayacaktır; oysa mantıken hepsi de aynıdır.

Bazıları, kâr olmadan ticari bir sistemin etkin olarak işlemeyeceğini savunmaktadır. Bu doğruysa, insanlığı korkunç bir gelecek bekliyor demektir. Bu, insanların Şeytan'ın gölgesinden yaratıldığını, On Emir'in, özellikle de sonuncusunun yalan olduğunu, Batı Medeniyetini tanımlayan bütün felsefe ve edebiyatın boş olduğunu, medeni ve barbar denen toplumlar arasında bir fark olmadığını, bütün devletlerin hukuksuz olduğunu, adalet ve doğruluk gibi kelimelerin anlamsız olduğunu, kanunların kanunsuz olduğunu, toplumun bir hiçliğe doğru parçalandığını ve hiçbir şeyin öneminin olmadığını gösterir. Ekonomini tımarhane olduğunu; Dünya'nın, Evren'in akıl hastanesi olduğunu, ve en delilerin başta olduğunu gösterir. Nasıl bir insan aklı böylesine bir iğrençliği savunmaya kalkabilir?

Batılı ticari sistem, satıcıların, tüketicileri sömürerek zengin olmasına dayanır. Devletler bu sistemi kurumsallaştırdığında uluslarını intihara sürüklemiş olmaktadırlar. Tarihi gözlemleyen zeki kişiler, Thomas Jefferson'ın söylediklerinin çok haklı olduğunu görebilmektedir: "Tüccarların memleketi yoktur." Evet, tüccarlar buna şiddetle karşı çıkacaktır. Dediklerine kulak asmayın. Sadece, yaptıklarına bakın.

Devletlerinden onları kayıran bir tutum ve hizmet beklerler ama karşılığında vergi vermemek için ellerinden gelen her şeyi yaparlar. Memleketleri iflasın eşiğine geldiğinde hiçbir endişe duymazlar. Memleketleri, savaş gibi bunalımlı bir dönemden geçerken, halktan fedakarlıkta bulunması istenir ama tüccarların kâr etmeye devam etmesine izin verilir. John. F. Kennedy "Ülkeniz sizin için ne yapabilir diye sormayın, siz ülkeniz için ne yapabilirsiniz diye sorun" derken şirketlerin Amerikası'ndan bahsetmiyordu. Bu yazıyı okuyan herhangi bir kimse Humvee'leri, robot askerleri, F16'ları yapanların bunları maliyetine vermeyi gerçekten düşüneceğini düşünüyor mu? Bu arada, çocuklarını iğrenç savaşlara göndermeleri istenen ailelerin katlandığı fedakarlık ne kadar da büyük?

Ülkesi için fedakarlık yapmak istemeyen tüccarların ülkesi yok demektir; hiçbir ülkeyi desteklemeyecek, hiçbir ülkeyi savunmayacaktır. Bu insanlara bir ülkenin kontrolü verilirse, bütün kanını emip vücut parçalarını en yüksek fiyatı verene satarlar. Tanınacak bir ceset bile kalmaz. Batı dünyasını tehdit eden terörizm değil, batı medeniyetinin ticaret sistemidir.

--------------
Çevirmenin Notu: Bu yazıyı çevirmek için harcadığım zamandan da anlaşılacağı üzere, yazarın fikirlerine genel olarak katılıp paylaşmaya değer bulsam bile, burada yazılanlar öncelikle yazarın kendi fikridir ve onu bağlar.

Yazarın, mevcut iktisadi sisteme getirdiği eleştiriye katılıyorum. Kâr mekanizmasının yanlışlığı konusunda onunla hemfikiriz. Ancak, kastettiği o olmasa bile üstü kapalı bir biçimde Batı medeniyetini diğer medeniyetlerin önüne koyduğu, ayrıca bütün tüccarları aynı kefeye koyup vatansız ilan ettiği noktada kendisiyle ayrışıyorum.

KAPİTALİZMİN SONU - Sosyal Sınırlar

Bu yazı, çevirisini daha önce yaptığım Kapitalizmin Sonu - Jeolojik Sınırlar adlı makalenin devamıdır. Asıl makale çok uzun olduğu için sadece bir bölümü çevrilmiştir. Çeviri ve kısaltma için yazar Alex Knight'tan izin alınmıştır.

SOSYAL SINIRLAR
Büyümenin sosyal sınırları, ekolojik sınırlarla birlikte işlev görür; ama farklı bir kaynaktan beslenir. Sosyal sınırlar derken, toplumların ve bütün olarak insanlığın, kapitalizmin genişlemesi karşısındaki yetersizliği ve isteksizliğini kast ediyoruz. Bu tanım, kapitalizme karşı gösterilen her türlü direnci kapsar.
İnsanların ihtiyaçlarını karşılamakta yetersiz kalan kapitalizme karşı bir öfkenin oluştuğu açıkça görülmektedir. Ama şimdi daha derine inip soralım: Ekonomik krizde sosyal sınırların rolü nedir?

Bu açıklamayı biraz daha tarihsel bir bağlam içinde ele almak gerekebilir. Afrikalıların sömürgeci efendilerinden kurtulmasından ABD'de güneydeki ayrımcılığın son bulmasına; ABD'nin Vietnam'da yaptığı soykırıma karşı verilen mücadelen yükselen feminist, eşcinsel ve çevreci hareketlere kadar, 1960'lı yıllar ve 70'lerin başı kapitalist düzene karşı verilen protesto ve isyan dalgalarıyla geçmiştir. ABD, Avrupa ve Japonya'daki banker ve şirket yöneticilerinden meydana gelen bir hakim sınıf kuruluşu olan Üçlü Komisyon bu duruma "aşırı demokrasi" adını vermiştir. Bu "aşırı demokrasi"den (artan ekonomik durgunluk ve toplumsal hareketlerin müdahalesinin yanı sıra) kaçınmanın yollarından biri de, sınai üretimin, ücretlerin çok yüksek görüldüğü ABD gibi yerlerden ücretlerin en düşük olduğu Çin gibi yerlere kaydırılmasıydı.
Bu ucuz işçilik üretimde daha fazla kâra yol açtı. Ancak aynı zamanda, tüketimde de bir soruna yol açtı. Sendikalaşmamış sınai işler ülkeyi terk ettiği için ücretler düşmeye başladı. Bu gelir farkını telafi etmek ve tüketim artışını devam ettirmek için, 1970'li yıllardan itibaren, Amerikalı işçilerin kredi kartı, mortgage sistemi ve 401k gibi finansal dolandırıcılıklar aracılığıyla muazzam bir kredi havuzuna erişmesi sağlandı. Ucuz kredilerin bolluğu, ücretler düşerken bile ABD'nin hep daha fazla çerçöp tüketmesine yol açtı. Dünyanın Salı pazarı olmaya devam etti.

Bu arada Çin dünyanın fabrikası durumuna gelerek küresel pazara, özellikle de ABD'ye ucuz ürün pompalamaya başladı. Amerikalılar düşük fiyatlardan dolayı Wal-Mart'lara hücum ederken, Çin devletine de trilyonlarca dolar ABD doları aktı. Bugüne kadar, bu dolarları tekrar ABD hazine bonolarına yatırarak Amerikan ekonomisinin kendini sürdürmesini sağladılar. ABD'ye yatırım yapmamış olsalar, ticaretteki ana partnerleri ABD'nin her gün artan borçları yüzünden sakatlanmasına yol açarlardı.

ABD - Çin ilişkisi küresel ekonominin temelini oluşturdu. Biri, kendi işçilerini bitap düşene kadar sömürerek deli gibi üretim yapmak, diğeri ucuz kredi denizinde yelken açıp deliler gibi tüketmek suretiyle, iki canavar birbirini besledi. Dünyanın ekolojik dengesine verilen zarar gaddarcaydı; ama 1990'larda muazzam kârlar elde edilirken piyasalar büyüdü, ve tarihin sonunun geldiği iddia edildi. Kapitalizme karşı bütün muhalefetin yok olduğu gibi bir hava vardı.

Çin'de, tehlikeli ve zehirli fabrikalarda, karın tokluğuna günde 12 saatlik çalışma koşullarına son vermeye çalışan bir işçi hareketi oluşmaktadır. Komünist Parti'nin resmi sendikalarının dışında örgütlenen Çinli işçiler, ciddi grevler dizisi başlatarak fabrikaları kapattırmıştır. Hükümet, işçilerin maaş artış taleplerini kabul etmek zorunda kalmış, 1990 - 2005 yılları arasındaki ortalama maaş, yarısı 2000 - 2005 yılları arasında olmak üzere %300 artmıştı.

Çin ekonomisi büyümeye devam etse de, ücretlerin artması, Amerikalı, Japon, Avrupalı ya da nereli olursa olsun bu ülkede faaliyet gösteren şirketlerin kârının azalmasına sebep olmuştur. Ücretlerin artması aynı zamanda Çin'deki tüketimin artması, bu da daha az ucuz ihraç malı anlamına da gelir. Çinliler kendi ürettikleri araba ve elektronik eşyaları alabilecek seviyeye geldiğinde, Amerikalılar aynı düşük fiyatları talep edemeyecektir.

Dünya üzerindeki hangi ülkeye bakarsak bakalım, kapitalizme ellerinden gelen her şekilde direnmeye çalışan insanları görürüz. Tarla ve fabrikalarda, okul ve gecekondu mahallelerinde, evlerde ve hapishanelerde özgür olma aruzu yok edilemez; sadece, ertelenebilir veya yönü değiştirilebilir. İnsanoğlu kendi gücünün farkına varıp, kâr için değil kendi çıkarları için mücadele etmeye başladığında sistemin pamuk ipliğine bağlı dünya hakimiyeti bocalamaya başlayacak, ufukta yeni bir dünya belirecektir.

Ekonomik büyüme, bir yandan ekolojik sınırlar, diğer yandan sosyal sınırlarla giderek sıkışmaktadır. Sistem adeta artık nefes alamamaktadır. Ekolojik sınırları ve sosyal sınırları bir arada düşündüğüm zaman, kapitalizmin sonunu bir olasılık olarak değil, kaçınılmaz bir durum olarak görüyorum. Ne gezegen ne de dünya nüfusu bu sistemi daha fazla destekleyemeyecektir. Bir şeyler değişecek. Geriye baktığımızda paradigmanın değişmiş olduğunu ve artık kapitalist olmayan bir dünyada yaşadığımızı söylemek için halen on yılların geçmesi gerekiyor olabilir. Ancak, Kapitalizmin Sonu Teorisi, sınırların bu kadar yaygın ve kalıcı olduğu bir dünyada, ekonomik büyümeye dayalı bir sistemin daha ne kadar devam edebileceğini sormaya cesaret etmektedir.

KAPİTALİZMİN SONU - JEOLOJİK SINIRLAR

Bu yazı, www.countercurrents.org ve www.endofcapitalism.com sitelerinde yayımlanan, olan The End Of Capitalism? adlı yazı dizisinin ikinci kısmının çevirisidir. Orijinal yazı çok uzun olduğu için sadece bir bölümü çevrilmiştir. Çeviri için her iki siteden ve makalenin yazarı Alex Knight'tan izin alınmıştır.

Alex Knight, Kapitalizmin Sonu Teorisini savunanlardan biridir. Küresel kapitalizmin sona ermek üzere olduğunu ve kapitalist olmayan bir geleceğin yolda olduğunu söylemektedir. Lehigh Üniversite’sinden Elektrik Mühendisliği Lisans, ve Siyasal Bilimler Mastır programlarını bitiren yazar, şu anda Philedalphia’da yaşamaktadır. 2007’den itibaren www.endofcapitalism.com sitesinin editörlüğünü yapmaktadır.

KAPİTALİZMİN SONU

Zamanımızı, Wall St. dilini öğrenip ekonomik krizi bankerlerin ve kapitalistlerin bakış açısıyla anlamaya çalışarak harcamak yerine, kendi referans noktamızı oluşturup yüzeyde görünenin altını araştırdığımız takdirde krizin kökenlerini anlamak konusunda daha fazla yol kat etmiş oluruz.

Kapitalizmin sonunu anlamak için sistemin nerede başladığını bilmeliyiz. Kapitalizm, 500 yıl boyunca gezegende bir kanser gibi yayıldı. İlk olarak Batı Avrupa’da, “mülk” kavramıyla yerlerinden edilen köylülerin ve çiftçilerin sırtında oluştu. Bu mülkler, zorla özelleştirilmiş topraklardı. Önceleri paylaşılan ve ortak kabul edilen tarlalar çitle çevrilmişti. Devlet, bu sürecin uygulayıcısı olmuş, fakir halkı evlerinden ve geleneksel olarak ortak kabul edilen topraklarından kovmuştu. Toprak, büyük ölçekli çiftçilik ve hayvancılık yapabilmek için küçük çiftçilerin elinden alınmıştı.

Aynı dönemde, Avrupalı devletler milyonlarca Afrikalıyı köleleştirmeye, Kuzey ve Güney Amerika yerlilerine soykırım uygulamaya başladı. Artık, bu iki “yeni” kıta, köleleştirilmiş iş gücüyle sonuna kasar sömürülebilir, Avrupa’da yükselmeye başlayan kapitalist elit sınıfa muazzam bir servet aktarabilirdi. Teni renkli insanlara uygulanan bu vahşet, kapitalizmin bütün gezegene yayılmasına aracı oldu. Buna bir de, yüz binlerce kadının diri diri yakılmasına ve işkence görmesine sebep olan cadı avı eklendi.

Silvia Federici tarafından yazılan Caliban and the Witch: Women, The Body, and Primitive Accumulation adlı kitap, kilise ve devletin, evlilik dışı cinsel ilişkide bulunmak, zina yapmak, kürtaj veya bebeğini düşürmek gibi eylemlerde bulunan cinsellik açısından asi kadınlara, cadı avını kullanarak nasıl zulmettiğini anlatır. Ayrıca ebe, şifacı ve falcı gibi köylü toplumlarda saygı gören kadınları da hedef almışlardı. Yazar bu kitapta, cadı avının sona erdiği 17. yüzyıla gelindiğinde kadınların toplumdaki rolünün çoktan yeni işçiler üretmeye veya ücretsiz ev işçiliğine indirgendiğini anlatır. Federici, bunların tam da yeni kapitalist sistemin kadınlardan istediği rol olduğunu iddia eder; çünkü kadınların karşılığı verilmeyen emekleri, tıpkı Afrikalı kölelerin karşılığı verilmeyen emekleri gibi kapitalist kârlılığa tavan yaptırmıştır. Kadınları, ev kadını ve anne olarak eve mahkum etmek, toplumun devam etmesi için şart olarak emeklerinin değerinin hiçbir zaman verilmemesi anlamına geliyordu.

Kadınlar son elli yılda bu paradigmayı yıkarak özellikle Kuzey Yarım Küre'de büyük kazanımlar elde etmiştir. Ancak Güney Yarım Küre'de kadınların durumu, kapitalizmin nüfuz etmesiyle birlikte daha da kötüye gitmiştir.

Federici’nin çalışması, kapitalizmin, en iyi şekilde devlet müdahalesi olmadan işleyeceği gibi muhafazakar kapitalist iddialara, ayrıca Marksizm’in kapitalizmin, kapitalizm öncesi sürecin doğal devamı olduğuna dair lineer tarih söylemine karşı gelmektedir. Tam tersine, Federici cadı avı örneğini vererek, kapitalizmin her zaman için devletin uyguladığı şiddete güvendiğini ortaya koymuştur. Kapitalizm öncesi toplumların da ideal veya özgür olmadığını çok kesin bir şekilde vurgulamakla birlikte, çıkardığı asıl ders, kapitalizmin hayatın kendisine düşman olduğu, ve yayılmasıyla birlikte hepimizin üzerinde çok olumsuz etkileri olduğudur.